bvA uit in Trouw zorgen over publieke omroep

De tekst van het opinie-artikel, zoals verschenen in Trouw op 13 april 2024:

Waak voor klakkeloos inkrimpen NPO

Publieke omroep van onmisbare waarde voor Nederlandse democratie

De formerende partijen hebben plannen om het publieke bestel in te perken, met stevige bezuinigingen (WD), door het terug te brengen naar twee publieke zenders (NSC) of door het volledig te schrappen (PW). PW-Ka merlid Martine van der Velde vindt de hele NPO ‘nutteloos’, betoogde ze donderdag tijdens het Kamerdebat. Daarop kwam terecht veel kritiek, ook van de WD. Want het klakkeloos inkrimpen van de NPO heeft grote gevolgen voor onze samenleving.

Het Nederlandse media-aanbod is kleurrijk, gevarieerd en volop in ontwikkeling. Dat is mede te danken aan ons duale systeem met commerciële omroepen en een pluriforme, betaalbare en onafhankelijke publieke omroep. In een steeds verder consoliderend medialandschap – met recent nog de voorgenomen fusie tussen RTL en DPG - is die pluriformiteit van hoge waarde. Inperking of afschaffing van de publieke omroep kan leiden tot eenzijdige informatievoorziening en verschraling van het culturele aanbod.

De Nederlandse samenleving heeft behoefte aan onafhankelijke, betrouwbare en kwalitatieve informatie. De publieke omroep is mede-aanjager van het publieke debat, omdat het een platform biedt voor verschillende politieke overtuigingen en een waaier aan kritische geluiden. Ook stemmen van minderheden worden hier gehoord, en dat is niet vanzelfsprekend.

Daarnaast is de publieke omroep een platform voor cultuuruitingen en educatie. Het vormt een venster op ons land en op de rest van de wereld. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat het voor het tegengaan van polarisatie belangrijk is om mensen in aanraking te laten komen met verschillende culturen en visies. Zo draagt de publieke omroep bij aan een sterke democratie.

De publieke omroep heeft dus een belangrijke brugfunctie. Die functie wordt ingevuld met relevante nieuwsrubrieken en educatieve programma’s zoals Nieuwsuur en Zembla, maar ook met ‘luchtigere’ programma’s die verschillende bevolkingsgroepen samenbrengen, zoals Boer zoekt Vrouw, Wie is de Mol of Heel Holland Bakt. Deze programma’s vormen laagdrempelige gespreksonderwerpen op het schoolplein, bij de koffieautomaat op het werk en op een verjaardag.

Hoewel commerciële zenders vergelijkbare programma’s aanbieden, bereiken zij sommige doelgroepen lastiger, zoals hoger opgeleiden, senioren en culturele doelgroepen. Deze vorm van verbinding door de publieke omroep is een niet te onderschatten waarde in een polariserende samenleving.

Ook adverteerders hebben belang bij een sterke publieke omroep, omdat zij dankzij de bovengenoemde brugfunctie doelgroepen kunnen informeren, die niet of nauwelijks via andere kanalen te bereiken zijn. Dat is voor veel organisaties onmisbaar, denk aan goede doelen, ziektekostenverzekeraars en energiemaatschappijen. Het diverse bereik van de omroep maakt het mogelijk om een breed publiek mee te nemen in maatschappelijke transities.

Tegelijkertijd draagt reclame op de publieke omroep bij aan een financieel gezonde (publieke) omroep van hoog niveau, zonder dat er aan kwaliteit of onafhankelijkheid wordt ingeboet. Dankzij reclame-inkomsten wordt 25% van de publieke omroep (c. 200 miljoen euro) gefinancierd en krijgt het publiek - op televisie, radio en online - gratis toegang tot een groot en divers informatie- en entertainmentaanbod.

Kortom, de publieke omroep heeft een grote maatschappelijke waarde, voor het behoud van een pluriform medialandschap, voor de democratie, als verbindende factor, voor het bereik van specifieke doelgroepen en voor het aanjagen van maatschappelijke transities. Het inkrimpen of zelfs stoppen van de publieke omroep heeft een duidelijke, negatieve maatschappelijke impact. Ook plannen zoals het reclamevrij maken van de omroep zijn geen oplossing en werken averechts.

Waak er dus voor om met ogenschijnlijk simpele plannen te komen om de publieke omroep klakkeloos in te krimpen en behoud de verbindende waarde die juist nu zo belangrijk is.

Erik van Engelen (voorzitter) en Henriette van Swinderen (directeur)

bond van Adverteerders